Byumba

Het is nog maar twee weken geleden dat ik een blog heb geschreven, maar het lijkt veel langer. Zoveel verhalen te vertellen en zoveel meegemaakt! Ik zal proberen het enigszins te beperken zodat in ieder geval een paar mensen het tot het einde volhouden ;)

Ten eerste moet ik natuurlijk even zeggen dat ik de aardbeving heb overleefd. Ik was zaterdag in Shyogwe (in het midden van Rwanda) waar de schokken goed te voelen waren. Heel raar om mee te maken, maar gelukkig (voor mij) was het episch centrum een heel eind weg. In Ecuador ook wel eens een beving meegemaakt die ongeveer even sterk voelde, alleen waren er toen geen gewonden of doden ergens anders in het land. Dat maakt het nu toch wel anders.

Ik had beloofd om in deze blog het dagelijkse leven een beetje te beschrijven of met name een beschrijving van Byumba.. en ik zal een poging doen tot. Het valt me wel op hoe erg ik al aan dingen gewend begin te raken, dus ik moet echt terug naar wat mij opviel toen ik hier eerst kwam.

Byumba is een stadje in de bergen (2.400 meter hoog!). De cijfers over het inwoners aantal variëren nogal maar dat komt ook omdat niet duidelijk is waar het stadje nou precies op houdt of niet. En worden de vluchtelingen nou wel meegeteld of toch niet? En dan nog de bijkomende verwarring dat de provincie hetzelfde heet. Maar laten wet het op ongeveer 40.000 inwoners houden. Het is een lang lintdorp/stad over de bergtop heen. Het begeeft zich met name rond een geasfalteerde weg, met een splitsing, die ophoudt aan het einde van de stad. Daarnaast zijn er wel wat kleinere ongeasfalteerde wegen waar ook huizen staan. Aan het ene eind van de stad heb je het vluchtelingenkamp (vlak bij mijn huis) aan het andere eind de kathedraal en aan het derde einde (vanwege de splitsing) het ziekenhuis en het stadion. Opvallend in Rwanda is het grote aantal fietsen die overal tussen door banjeren. Dit zijn de fietstaxi’s zij nemen je mee naar de andere kant van het stadje voor 100 frank (12 euro cent). En geloof het of niet maar zelfs ik heb me al op de fietstaxi gewaagd… om in Shyogwe te komen. En het viel me alles mee, het zijn echt hele goed stevige fietsen. En allemaal hebben ze een extra grote bagagedrager met een kussentje er op gefabriceerd waardoor je erg comfortabel zit. Of ik ook in Byumba op de fietstaxi ga durven is nog een tweede, want hier zijn de dalingen een stuk steiler.. En het omhoog gaan zou ook een stuk moeilijker zijn voor de arme fietsmeneer.
Een andere manier om je te vervoeren is met de moto-taxi. Werkt volgens hetzelfde principe maar is iets sneller en iets duurder. Dan zijn er nog de taxi’s wat kleine busjes zijn (net als in Kaap Verdie is ook hier de Toyota Hiace het meest gebruikte soort busje). Hiervan zijn twee soorten, de expres. Deze vertrekken op vastgestelde uren (bijna elk uur vanuit Byumba naar Kigali) en je kunt van te voren een kaartje kopen. De bussen vertrekken (redelijk) op tijd en stoppen onderweg niet om jan en alleman binnen te laten. De andere optie is een busje te pakken dat vertrekt zodra hij vol is en voor iedereen die onderweg in wil stappen stopt. Het is iets goedkoper maar meestal iets minder goed onderhouden bussen en je doet er wat langer over. Wel leuk om juist in contact te komen met de mensen die kortere stukjes reizen, want hoeveel mensen hebben er nou geld om helemaal naar Kigali te gaan?
In Kigali zelf rijden er ook gewone taxi’s rond. Van te voren moet je inderdaad goed onderhandelen over de prijs, maar tot nog toe heb ik altijd het geluk gehad dat iemand anders dat voor mij deed. In vergelijking met West-Afrika valt het echter heel erg mee hoe erg ze je proberen af te zetten.. ik weet nog dat in Burkina zonder blikken of blozen 12 keer de werkelijke waarde werd gevraagd.

Kigali, en eigenlijk heel Rwanda, is zeer gereguleerd. Zo vinden er regelmatig alcohol controles plaats (v/d twee keer dat ik ’s nachts met de taxi ben gegaan werd de chauffeur 1 keer gecontroleerd op alcohol). Snelheidscontroles vinden ook dagelijks plaats, gemiddeld staan er tussen Byumba en Kigali twee koppels politieagenten de wacht te houden. Uiteraard zijn er allerlei tekens ontwikkeld tussen bestuurders zodat die elkaar waarschuwen als er een controle in de buurt is… dus wat de pakkans is?
Een ander voorbeeld van de gereguleerdheid is dat alle disco’s soundproof zijn gemaakt. Het verhaal doet de ronde dat de president op een bepaalde nacht niet kon slapen van al het lawaai van de disco’s en hij de volgende dag alle disco’s sloot met de voorwaarde dat ze pas weer open mochten als er goed geluidsbescherming was.
Op veel manieren is deze gereguleerdheid erg fijn. Ik merkte het erg goed bij de overgang tussen Rwanda en Burundi. Hier zie je politie en militairen en die geven mij een veilig gevoel. In Burundi zie je veel meer militairen met grote wapens en bij elke die je ziet bekruipt je het gevoel dat je moet oppassen. Natuurlijk wordt dat ook ingegeven door verhalen van anderen maar toch kun je het ook echt voelen. De militairen zijn hier over het algemeen goed getraind, krijgen redelijk betaald en vormen geen gevaar. Corruptie (op de lage niveau’s) komt hier vrijwel niet voor. In Burundi en Congo is dat heel anders.
In mijn beleving staat deze georganiseerdheid een beetje tegenover chaos. Heel goed, helder en duidelijk op veel manieren. Tegelijkertijd houd ik ook wel van een beetje chaos, de muziek die uit elk huisje stroomt, de mensen die hele verhalen tegen je op beginnen te hangen, dingen vooral niet te officieel willen regelen, via persoonlijke contacten dingen gedaan krijgen, etc. Hier lijken de regeltjes soms wat ver te gaan..

Hmm laat ik het maar even tot hier houden voor de beschrijving van Rwanda en Byumba. Er valt natuurlijk nog veel meer te vertellen, maar ik wil jullie vooral niet m’n belevenissen van de afgelopen week onthouden. Ik mag helaas nog steeds niet het kamp in dus dat is een diepe zucht… morgen (de 5e) hoop ik op goed nieuws, keep your fingers crossed!

Twee weken geleden zijn er een paar evaluatoren langsgekomen om een van de JRS projecten te analyseren. Van te voren baalde ik heel erg omdat ik hen totaal niet kon helpen of van informatie voorzien… en ik houd er zo van om mensen mijn mening te vertellen! Achteraf was het eigenlijk heel goed, want na de 2,5 dag in het kamp hebben ze een debriefing gegeven met hun bevindingen. Het was een hele goede manier om een outsiders blik te krijgen op het werk van JRS en erg leuke een van de belangrijkste bevindingen was dat er noodzaak was voor capaciteitsopbouw.. laat dat nou net zijn waarom ik hier ben! Dus met hun aanbevelingen kan ik weer verder aan de slag.
Toen we de evaluatoren gingen ophalen in Kigali ben ik met hen even koffie gaan drinken terwijl Vianney en Don de hele stad door zijn gaan crossen om dingen te regelen. Ben toen in gesprek geraakt met een Nederlandse mevrouw die tussen 78 en 85 in Rwanda heeft gewoond. Zij en haar man komen sinds die tijd regelmatig terug naar Rwanda waar zij allerlei projectjes hebben lopen en vrienden projecten van vrienden ondersteunen.. een van die projecten was in Byumba! Dus op een avond gezellig met hen uit eten geweest. Wat een kennis en passie voor Rwanda! Jan spreekt het Kinyarwanda feilloos (nou ja voor zover ik dat kan in schatten als niet kinyarwanda-spreker) en past zich schijnbaar helemaal aan aan Rwanda. Op een avond heb ik zo ontzettend veel over Rwanda geleerd, fantastisch. En nog beter.. hij heeft beloofd een Kinyarwanda cursus op tape mee te geven met een Nederlandse mevrouw die in April naar Byumba komt. Wellicht leer ik het dan net zo goed als hij!

Hen gelijk uitgenodigd voor het feestje op de Nederlandse ambassade en met hen meegereden daar heen. Resultaat, iedereen denkt dat ik de dochter van Jan en Nelleke ben… wellicht ook omdat Jan mij aan iedereen voorstelde als zijn dochter! ’s Middags had iemand in de supermarkt namelijk gevraagd of hij m’n vader was… volgens mij was het een verkapte manier van vragen of hij m’n man was maar goed. Ambassade feestje was erg gezellig, veel mensen leren kennen waarvan ik hoop dat ik er een paar vaker zal zien. Ook een erg aardig stel ontmoet dat in Goma woont, en aangezien Lieve Joris mijn interesse in Congo volledig heeft aangewakkerd ben ik zeker van plan om daar op bezoek te gaan. Erg grappig dat zij Josefien (vriendin van ICA die hier 2 weken geleden was) heel goed kennen en ook Kees m’n contact persoon van CMC.

Toen we definitief uit de borrel van de ambassade werden getrapt (die trouwens gedeeltelijk georganiseerd was ter verwelkoming van de nieuwe ambassadeur… die 2 dagen later aankwam, megaplanning!) zijn we met een stel naar een of andere club gegaan. Ik zat in de auto met de 4 mensen uit Goma. Bij de deur blijkt dat we 5.000 per persoon moeten betalen. Belachelijk. Zij aan het afdingen geslagen en weet ik wat allemaal. De prijs naar beneden gekregen naar 4.000 maar dat vonden ze nog te veel. Dus wij bij de ingang wachten en bedenken wat we nou gaan doen, wel naar binnen niet naar binnen, wachten op de anderen, keuzes te over. Ondertussen bleken alle Rwandezen zonder enig gemopper de 5.000 te betalen, dus het was geen Mzungu prijs. Op een gegeven moment komt de eigenaresse vragen of er problemen zijn, nee hoor, pas de problème, seulement que nous pensons que c’est très cher! Jemig zie je haar taille? Echt geweldig, zou ze nog wel adem kunnen halen? Smoes smoes smoes.
Uiteindelijk toch besloten om naar binnen te gaan (bleek dat de andere mensen de andere ingang hadden genomen) en na een poosje blijkt dat de eigenares vloeiend Nederlands spreekt (OEPS, bloos, bloos). Deze tent was al een stuk leuker dan waar ik twee weken geleden was, maar nog steeds niet echt mijn ding. Wel weer de familie van Vianney tegengekomen wat erg gezellig was.
En geloof het of niet tijdens de borrel van de ambassade ook nog gewerkt en genetwerkt! Zo sprak iemand van VSO mij aan die interesse heeft om een training te geven aan de docenten van de lagere school! Gelijk nummers uitgewisseld en een afspraak gemaakt dat ik zaterdag na Bujumbura bij hem langs zou gaan.

Na twee uur m’n hotelbedje te hebben uitgetest stond het busje al weer voor mij klaar en zijn Don, Vianney, Apolline, Soeur Irene, Christina en ik vertrokken naar Bujumbura. Vlak over de grens merk je al het verschil.. er stond een heel groep jongens te oefenen op de trommels (hier in Rwanda nog niet gezien/gehoord) en de vrouwen dragen veel fellere kleuren. Het woord ‘taille’ (maat) wordt hier ook veelvuldig gebezigd zodra mensen mij zien. Zo vroeg iemand aan Apolline of ik soms een erg blanke Rwandeze was.. want een mzungu in mijn maat dat kon niet bestaan. Ze kennen alleen dunne Mzungu.
De hele week training gehad maar ook veel gesproken met mensen uit andere projecten. Goed om te horen wat JRS in Congo en Burundi doet. De training was over het algemeen een beetje overbodig voor mij (aangezien ik een deel van die dingen zelf bij ICA heb gedaan) maar even goed leuk om mee te maken. Zondag nog even de stad in gegaan en wat gedronken en zelfs gedanst. Wat een heerlijk stekje was dat zeg! Gewoon lekker in de openlucht iedereen aan tafeltjes en in de hoek een dansvloer waar mensen met elkaar staan te dansen.

Pff ik geloof dat ik het hier maar even bij ga laten voor vanavond en me ga richten op het uploaden van foto’s! Hopelijk volgende keer meer tijd/energie om ook over de rest van Bujumbura te vertellen, de geweldige dag op het strand van het meer Tanganyika met de familie van Vianney, m’n bezoek aan Geert van VSO waar ik naast een erg goed plan voor de training te hebben opgesteld met hem ook nog eindelijk een beetje het dorpsleven heb kunnen proeven. Eindelijk iets concreets kunnen doen qua werk en heb weer het idee Rwanda een klein beetje beter te begrijpen. Merk dat ik hier in Byumba nog een beetje de persoon mis die mij wegwijs maakt en alles uitlegt.. maar zo kan ik wel weer meer zelf ontdekken!

Kus
Irene

P.S. als je op televergelijk.nl kijkt zul je zien dat bellen naar Rwanda heus niet zo duur is… dus mocht je mij een keer willen spreken (250) 0327 11 00 (wellicht dat de 0 voor de 3 weg moet.. dat weet ik niet zeker!). Let op het is een mobielnummer waar je heen belt... op een of andere manier goedkoper dan naar vast bellen, maar wel via ander discountcaller bellen.